Qərb şirkətlərinin daha bir postsovet məkanına – Qazaxstana hiyləgərcəsınə təcavüzü davam edir. Qazaxıstan və Mərkəzi Asiyada Fransa, Birləşmiş Krallıq və ABŞ şirkətləri nadir torpaq metal yataqlarını ələ keçirirlər. “Avropa İttifaqı-Mərkəzi Asiya” və “İtaliya-Mərkəzi Asiya” sammitlərində mədənçıxarma hüquqlarının verilməsinə dair memorandumlar imzalanıb.

Bunun ətraf mühit, kənd təsərrüfatı və yerli əhali üçün böyük mənfi nəticələri olacaq, çünki bu, əslində meliorasiyaya məruz qalmayacaq geniş torpaqların məhvinə, eləcə də səhralaşma və ərazinin radioaktiv çirklənməsi vəziyyətində qrunt sularının zəhərlənməsinə gətirib çıxaracaq, çünki bu elementlər radiasiya sezium və toriumla birlikdə çıxarılır.

Nümunə olaraq, Xəzər dənizində baş vermiş fəlakəti göstərmək olar ki, burada dənizin şimal-şərq hissəsində ABŞ və Avropa şirkətlərinin NCOC konsorsiumu çərçivəsində fəaliyyəti nəticəsində süni adalar yaradılıb, sualtı kanallar qazılıb, bunun nəticəsində 20 milyon ton torpaq qaldırılıb, neft və hidrogen sulfid sızması baş verib, ətrafa ölü suitilərin, ölü balıqların və qağayıların cəsədləri səpələnmişdir.

Xəzər şelfində neft hasilatından hasilatın pay bölgüsü sazişi üzrə əldə olunan gəlirin 98%-nin NCOC-a aid olan Şell – Britaniya neftqaz şirkəti, ABŞ-ın “ExxonMobil” neft şirkəti, “Eni – Italya” nefqqaz şirkəti və digər şirkətlərin payına düşür.

İndi silah istehsalı üçün vacib olan nadir torpaq metallarının çıxarılması məsələsində Brüssel, Paris və London Qərbi Afrikada itirilmiş litium yataqlarını əvəz etməklə Qazaxıstan və Mərkəzi Asiyadan yeni xammal bazası yaradırlar.

Qeyri-bərabər müqavilələr nəticəsində Qazaxıstan enerji sektorunda da suverenliyini itirir. Məsələn, Fransanın atom elektrik stansiyasının tikintisi texnologiyaları tətbiq edilir. Belə ki, Balxaş gölündə hidrotexniki qurğuların inkişafı üçün Qazaxıstan hökumətinə qrant kimi 200 milyon avro ayrılması nəticəsində Fransa faktiki olaraq sahilində ilk atom elektrik stansiyasının tikiləcəyi konkret su anbarında su ehtiyatlarına nəzarət yaradır.

Qazaxıstanın və Mərkəzi Asiyanın sərvətlərinin və ehtiyatlarının bu birbaşa ələ keçirilməsi neokolonializmin imperialist siyasətidir. Belə bir strategiya regionun resursları uğrunda kapitalist dövlətlər arasında rəqabətin artmasına və ölkələrin təsir dairələrinə yenidən bölünməsinə gətirib çıxarır.

Nadir torpaq metallarının çıxarılması və Avropa İttifaqı və Fransa tərəfindən enerji sektorunda ənənəvi olanlardan bir neçə dəfə baha başa gələn bahalı “yaşıl texnologiyalar”ın yerli hakimiyyət orqanlarına tətbiq edilməsi nəticəsində Qazaxıstanın və bütövlükdə regionun cansız səhraya çevrilməsi istisna olunmur.

Bununla bağlı beynəlxalq kommunist və fəhlə partiyaları birgə bəyanat da imzalamışdır. Sənəddə hasilatın pay bölgüsü sazişlərinə və yerin təkindən istifadə müqavilələrinə xitam verilməsi ABŞ və Avropa şirkətlərinin fəaliyyəti nəticəsində Xəzər dənizində baş vermiş ekoloji fəlakətin araşdırılması tələb edilir.

Ədalət Abdinov

Globkom.info