Vyetnam Müharibəsi zamanı ABŞ Ordusu Cənubi Vyetnamda meşələri məhv etmək üçün 72 milyon litr Agent Orange defoliantını, o cümlədən 44 milyon litr 2,3,7,8-Tetrachlorodibenzodioxin ehtiva edən zəhər püskürtdü. 2,3,7,8-TCDD davamlı maddədir; su və qida ilə insan orqanizminə daxil olduqda, müxtəlif ciddi fəsadlara- qaraciyər və qan xəstəliklərinə, yeni doğulmuş uşaqların kütləvi anadangəlmə qüsurlarına və hamiləliyin normal gedişatının pozulmasına səbəb olur. Müharibədən sonra Amerika hərbçilərinin defoliantlardan istifadə etməsi nəticəsində on minlərlə insan həlak oldu. Ümumilikdə Vyetnamda defoliant püskürtmənin təxminən 4,8 milyon qurbanı, o cümlədən 3 milyon birbaşa qurban var.

Amerika ordusu zəhərli qazlardan da istifadə edirdi; kimyəvi bulud təşkil edir və atmosferin turşulaşdırılmasından istifadə etməklə süni buludların əmələ gəlməsinə və turşu yağışına səbəb olurdu; cəngəllikdə kütləvi yanğınlara səbəb olan kimyəvi maddələr səpirdi.

1961-ci ilin avqustunda prezident Kennedi Cənubi Vyetnamda bitki örtüyünü məhv etmək üçün kimyəvi maddələrin istifadəsinə icazə verdi. Püskürtmənin məqsədi Şimali Vyetnam ordusunun bölmələrini və  partizanları aşkar etməyi asanlaşdırmaq üçün cəngəllik bitkilərini məhv etmək idi.

Əvvəlcə eksperimental məqsədlər üçün Amerika hərbçilərinin rəhbərliyi altında Cənubi Vyetnam təyyarələri Sayqon (indiki Ho Chi Minh şəhəri) ərazisində kiçik meşə sahələrinə çiləmə üsulu ilə defoliantlardan istifadə edirdilər. 1963-cü ildə Ka Mau yarımadasında (indiki Ka Mau əyaləti) daha geniş ərazi defoliantlarla zəhərləndi. Uğurlu nəticələr əldə edərək, Amerika komandanlığı defoliantların kütləvi istifadəsinə başladı.

Ranch Hand əməliyyatı Cənubi Vyetnamın bütün ərazilərini, Laos və Kambocanın bir çox ərazilərini kimyəvi silahlara məruz qoydu. Meşələrlə yanaşı, tarlalar, bağlar və kauçuk plantasiyaları da kimyəvi terrora məruz qaldı. 1965-ci ildən Laosun əkin sahələrinə (xüsusilə onun cənub və şərq hissələrində), 1967-ci ildən isə hərbisizləşdirilmiş zonanın şimal hissəsində defoliantlar səpilir. 1971-ci ilin dekabrında prezident Nikson herbisidlərin geniş istifadəsinə son qoymağı əmr etdi, lakin onların Amerika hərbi obyektlərindən və əsas əhali mərkəzlərindən kənarda istifadəsinə icazə verildi.

Amerika qoşunları ilk növbədə 4 herbisid formulasından istifadə edirdilər: bənövşəyi, narıncı, ağ və mavi. Onların əsas komponentləri bunlar idi: 2,4-diklorfenoksisirkə turşusu, 2,4,5-trixlorfenoksisirkə turşusu, pikloram və kakodilik (dimetilarsin) turşusu. Ən fəal şəkildə istifadə edilən formulalar narıncı (meşələrə qarşı) və mavi (çəltik bitkiləri və digər kənd təsərrüfatı bitkilərinə qarşı) idi. Kimyəvi maddələri daha yaxşı atomlaşdırmaq üçün onlara kerosin və ya dizel yanacağı əlavə edildi.

Amerika ordusu bitki örtüyünü məhv etmək üçün cəngəlliyin kütləvi bombalanmasından istifadə etdi. 1965-1973-cü illər arasında Cənubi Vyetnama 17 milyon hava bombası atıldı və 217 milyon artilleriya mərmisi partladıldı.

ABŞ ordusu səth qatını çıxarmaq üçün ağır tırtıllı texnikadan - 33 tonluq buldozerlərdən ibarət "bağlamalardan" istifadə edib, bundan sonra torpaq əkinçilik üçün yararsız hala düşüb ("Roma şumu" texnologiyası). Bundan əlavə, bəndlərin və suvarma qurğularının dağıdılması praktikası həyata keçirilib.

İnsanlara qarşı kimyəvi maddələr də istifadə olunurdu. Xüsusilə, Amerika ordusu güclü zəhərli maddələrdən istifadə etdi:

CS - ortoklorbenziliden malononitril və onun resept formaları

CN - xloroasetofenon

DM - adamsit və ya xlorodihidrofenarsazin

CNS - xloropikrin resept forması

BAE - bromoaseton

BZ-xinuklidil-3-benzilat.

Yəni, dünyanın gözü qarşısında bir ölkəyə, bir xalqa qarşı ağır kimyəvi terror həyata kçeirildi. Lakin bunlar heç bir nəticə vermədi. Vyetnam xalqı qəhrəmancasına döyüşərək özündən yüz dəfələrlə güclü olan ABŞ-a qalib gəldi və ölkəsini azadlığa çıxardı. Bu bəşər tarixində ən möhtəşəm qəhrəmanlıq nümunəsi idi.

GlobKom.İnfo